ÇANAKKALE SERAMİKLERİ
Yapılan araştırmalar Çanakkale seramiğinin oldukça eski olduğunu göstermektedir. Geçmişten günümüze, fonksiyonel araç-gereçlerin yanı sıra, süs ve dekoratif amaçlı eşyalar da üretilmiştir. Çanakkale seramiklerinde, tabak-çanak gibi yemek servis araçları, testi, fincan, ibrik gibi sıvı taşıma kapları ile duvar tabakları ve çeşitli kullanım araç-gereçleri gibi oldukça geniş bir ürün çeşitliliği bulunmaktadır. At ve ördek başlı testiler, simit testi başta olmak üzere kâse ve çanaklar Çanakkale seramiğinin en karakteristik formlarıdır. Özellikle tek fırça olarak bilinen Çanakkale seramiğine özgü desenler, duvar tabaklarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yelkenli/gemi, balık ve eski mimarı yapılı evler, kullanılan diğer yaygın desenler arasındadır. Çanakkale seramiklerinin sırlanmasında beyaz renkte olan astar dışında kullanılan başlıca renkler,: Şerabi (kahverengi), Çanakkale Yeşili ve Çanakkale Sarısı’dır.
HALICILIK
Ülkemizde yaygın olan geleneksel halı ve kilim dokumacılığının Çanakkale’de özgün örnekleri bulunmaktadır. Ayvacık Halıları olarak bilinen ve adını Ayvacık ilçemizden alan halılar, ülkemizde ve uluslararası alanda oldukça tanınmaktadır. Ayvacık halılarında organik motifler geometrik formlu kullanılır. Sekiz kollu ve sekizgen içine alınmış yıldızlar, kareler, dikdörtgenler, kanca motifleri hâkimdir.Ayvacık halılarında koyu – açık kırmızı, koyu – açık mavi, koyu – açık yeşil, tetra, sarı, turuncu ve siyah renkler kullanılır.[1]
Dokuma Tezgahı
Çakmak
Elekli
Karabudak
Kırk Yaprak
Kızıllı (Oklu)
Turnalı
Yenice, geleneksel halıcılığın öne çıktığı ilçelerimizdendir. Avunya Halıları da olarak bilinen yöre halıların; Sandık halı, allı halı, muşamba halı, İmam suyu halı, âşık kavuşturan gibi adları vardır. Yörede halılar desenlerine göre isim alırlar.[2]
Halıcılığıyla öne çıkan diğer bir ilçemiz de Çan’dır. Çan halıları, desenleri madalyonlu veya ulama olmak üzere gruplandırılabilir. Eski ve yeni İmam Suyu, Deve Tabanı, Empirme, Kavgalı, Kaymakam Parkı, Muşamba, Tek Tek bu halı desenlerinden bazılarıdır.[3]
[1] Yrd.Doç. Aslı Aksoy, yayınlanmamış “Halı Dokumacılığı” makalesi
[2] Yrd.Doç. Aslı Aksoy, yayınlanmamış “Halı Dokumacılığı” makalesi
[3] Yrd.Doç. Aslı Aksoy, yayınlanmamış “Halı Dokumacılığı” makalesi
BABAKALE BIÇAKÇILIĞI
Ülkemizin en batısındaki Bababurnu’nun uç kısmında yer alan Ayvacık ilçesine bağlı bir köy olan Babakale, bu özelliğinin yanı sıra bıçakçılığıyla çevrede bilinen önemli merkezlerden biridir. Bıçakçılıkla uğraşan ustalar, Babakale bıçakçılığının geçmişini 1720’li yıllarda yapılan kale ile başlatmaktadırlar. Kale yapımı bittikten sonra kaledeki askerlerin kılıç, kama ve benzeri silah ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla ilk ustaların Kazakistan’dan getirilerek, Babakale’ye yerleştirildikleri ifade edilmektedir. Babakale’de, bir zamanlar sayıları on sekize ulaştığı söylenen atölyelerde üretilen kılıç, kama ve bıçakların, buradaki limandan gemilerle, Suriye’den Mısır’a kadar birçok yere gönderildiği belirtilmektedir.
Kınlı ve desenli olan Babakale bıçakları, sap yapısına göre: Kulaklı, kulaksız, kabzalı olarak; büyüklüğüne ve işlevine göre ise: Meyve bıçağı (14-18 cm), -daha çok çobanların kullandığı- bel bıçağı (20.5-22 cm), avcı bıçağı (25 cm), kurban bıçağı (30-35 cm) şeklinde isimlendirilmektedir.
Babakale Bıçağı
Babakale bıçağı
Babakale Bıçağı ve Kını
Babakale bıçağı ve kını
Babakale bıçağı ve kını
KISPETÇİLİK
Tabaklanmış dana derisi ile dikilen kıspetin yapımı oldukça zahmetli ve zaman gerektiren bir uğraştır. Tabaklanmış dana derisi, kalıplar kullanılarak çizilir ve kesilerek hazırlanır. Bacak, kasnak, hazne, kemer gibi bölümlerden oluşan kıspet, bu parçaların makine ve el dikişiyle birleştirilmesi sonucunda üretilmektedir.
Meydanda kıspetleriyle halkı selamlayan güreşçiler
BEZ DOKUMA
Günümüzde giderek kaybolan dokuma örneklerinden biri de bez dokumalardır. Geçmişte yöredeki tezgâhlarda dokunarak hazırlanan giysiler, geleneksel yaşamın önemli unsurlarıydı. Giderek yerini hazır fabrikasyon ürünlere terk eden el dokuması kumaşların ve onlardan üretilen giysilerin çok az örnekleriyle karşılaşmaktayız günümüzde. İlimizde, bu el dokuması bez üretimini yapan köylerimiz arasında Bayramiç ilçesine bağlı Dağahmetçe, Ayvacık Misvak yer almaktadır.
Mekikli dokuma yapılan bu tezgahlarda; çarşaf, Yörük donu, göğnek (gömlek), bel ehram (ihram), göçebe sayası, pişkir (havlu) gibi geleneksel Yörük giyimine ait giysiler ve çarşaf dokunmaktadır.
Çufalıkta (tezgahta) bez dokuyan kadın.
Tezgâhta dokunan ve dikilen Yörük donu.
Tezgâhta dokunan ve dikilen Göğnek (gömlek)
Tezgâhta dokunan ve dikilen Pişkir (Havlu)
KAŞIK YAPIMI
İlimizde yaygın
olarak görülen el sanatlarından biri de tahta kaşık yapımıdır. Geçmişte hemen
her köyde yapılan bu tahta kaşıkları günümüzde yapan sınırlı sayıda usta
kalmıştır. Tahta
kaşıkların yapımında akçaağaç kullanılmaktadır. Ağacın işlenmesinde keser, oygu
ve bıçaklar kullanılmaktadır. Zımpara ile yüzeyi düzlenen kaşıklar genellikle
ilçe pazarlarında satılmaktadır.
Bayramiç-Muratlar Köyü (Kaşık yapan usta.)
Ahşap kaşık yapımında kullanılan oygu.
Ahşap kaşık yapımında kullanılan bıçaklar.
Ahşap kaşık yapımında kullanılan keserler.
SEPETÇİLİK
Çanakkale’de yaygın olarak karşılaşabileceğiniz el sanatlarından biri de sepetçiliktir. Sepet örücülüğü, Biga İlçe Merkezi ve Ağaköy, Çan İlçe Merkezi Güngören Mahallesi, Gelibolu İlçesi Evreşe Beldesi’nde yoğun olarak görülmektedir.
Sepet örücülüğünde genellikle saz ve bazı ağaç dalları kullanılmaktadır. Geçmişte meyve, sebze ve taşıma aracı olarak kullanılan sepetler, günümüzde dekoratif amaçlı olarak da kullanıldığından oldukça çeşitlenmiştir.
Damacana yapımı.
Yapımı bitmiş hasır damacana
Örülmüş çeşitli ürünler.
Çeşitli sepetler
Çeşitli sepetler
DEVE SÜSÜ YAPIMI
Deve güreşleri, Çanakkale’de ilgi çeken etkinliklerin başında gelmektedir. Deve güreşlerine katılan develer büyük bir özenle süslenirler. Çanakkale’deki develerin süslerini, Çan ilçe merkezinde yaşayan Gürer ailesi üretmektedir.
Deve süslerini oluşturan takımın ana parçaları: Aşırtma, ibik, aynalı arka süs (2 adet) ve boyunluktan[1](muskalık) oluşmaktadır. Bunların dışında, tercihe bağlı olarak boyun aşırtması, paça, başlık, zilgor gibi parçalar da deveye takılmak üzere üretilebilmektedir. Deve süslerinin ana malzemelerini, halı, bez, orlon ip, boncuk, pul, zil, yılanbaşı (deniz kabuğu), keçe, deri kemer, demir toka, ayna oluşturmaktadır.
[1]Boyunluk’un kullanımı yeni sayılabilir.