GELİBOLU YARIMADASI TARİHİ MİLLİ PARKI
1973 Yılında kurulmuş ve Birleşmiş Milletler Milli Parklar ve Koruma Alanları listesinde olan park ,Çanakkale ili sınırları içerisinde ,Gelibolu Yarımadası’nın güney ucunda Çanakkale Boğazının Avrupa yakasında 33.000 hektarlık alanı kapsamaktadır.Birinci Dünya Savaşın da Çanakkale deniz ve kara savaşlarının yapıldığı yerler parkın içerisindedir. Ayrıca batık gemiler, toplar, siperler, kaleler, burçlar ve savaşla ilgili yüzlerce başka kalıntıdan oluşan geniş bir yelpazenin yanı sıra 250.000’i aşan Türk şehidinin ve yine 250.000 ‘ aşan Avustralya ,Yeni Zelanda ,İngiliz ve Fransız askerinin mezarları ve anıtları bu parkta bulunmaktadır.Savaş alanları ,savaş mezarları ,anıtlar ve savaşla ilgili kalıntılar ‘Tarihi Sit Alanı ‘ ve ‘Kültürel Varlık ‘olarak tescil edilmiştir. Ayrıca M.Ö.4000’ li yıllara dek uzanan birçok ‘Arkeolojik Sit Alanı ‘ bulunmaktadır.Çok çeşitli Doğal Sit Alanları içerisinde ise kumsallar, koylar, Akdeniz çalıları (maki) ile karışık koru parçaları ,çarpıcı görünümlü jeolojik ve jeomorfolojik oluşumlar , bir tuz gölü ve 15.yüzyıl askeri mimarisinin eşsiz örneklerini içeren ilginç bir Kültürel Miras koleksiyonu vardır. Milli parkta ,Kilitbahir taş Yaylası, Seddülbahir Savaş alanı, Tekke Köyü, Ertuğrul Koyu, İkizler Koyu, Hisarlık Tepe, Alçı Tepe, Zığındere, Kereviz Dere, Arıburnu, Anafartalar Savaş alanlarında Kabatepe, Kanlısırt, Conkbayırı, Suvla ovası, Kakma Dağı ayrıca Türk Şehitlik ve anıtları, yabancı mezarlık ve anıtları ,savaş kalıntıları (Tabyalar, silahlar, siperler, batıklar) arkeolojik ve tarihi sitler ,müzeler ve yerleşmeler görülmesi gerekli yerlerdir.Doğal çevrenin zengin güzellikleri ve savaş alanları dışında ,Kabatepe’deki müze, piknik ve kamp alanlarından yararlanılabilir.Ayrıca Eceabat idari ve ziyaretçi merkezi ile buradaki günübirlik alan ve kır gazinosundan yararlanmak mümkündür.Çadır ve karavanla konaklama olanağı vardır.
1- MECİDİYE BATARYASI – KOCA SEYİT ANITI
Edremit Havran Çamlık Köyünde doğan ve Rumeli Mecidiyesi Bataryası’nda destan yazan Koca Seyit’ in ziyaret noktasıdır.Deniz savaşı tüm şiddetiyle devam ettiği bir anda batarya isabet almış ve Seyit ‘ in arkadaşları şehit olmuştur.Bu arada düşman donanması ilerlemektedir.Koca Seyit, vinci bozulan topun 275 kilo gramlık mermisini kaldırarak topa yerleştirmiş ve sağ kalan arkadaşıyla birlikte ateş ederek Ocean zırhlısının dümen tertibatına isabet kaydetmiştir.Bu zırhlı daha sonra mayına çarparak batmıştır.
2- SARGIYERİ ŞEHİTLİĞİ ANITI
Kara savaşları sırasında yaralılarımıza ilk müdahalenin yapıldığı açık hava hastanesinin 28 Nisan 1915 ‘de yaralılar ve tüm sağlık personeliyle birlikte katledildiği yerde kurulmuştur.Bu katliam Avrupa basınınca ustaca gizlenmiştir.
3- ÇANAKKALE ŞEHİTLERİ ANITI
Çanakkale savaşlarında şehit olan 253.000 kahramanımızın anısına yaptırılmıştır. 1954 yılında başlayıp 1960 yılında tamamlanan, 25x25 m kaide üzerine 41.70 m. Yükseklikte oturtulan dört ayak şeklindedir.Aynı zamanda bu anıtımızın altında o günleri yansıtan objelerin yer aldığı bir müze bulunmaktadır.
4- FRANSIZ ANIT VE MEZARLIĞI
Morto koyuna bakan bir yamaç üzerinde kurulan Anıt, Çanakkale Savaşlarında hayatlarını kaybeden 14.382 Fransız askerinin anısına yapılmıştır.
5- YAHYA ÇAVUŞ ANITI
Ertuğrul Koyuna hakim tepededir.25 Nisan 1915 günü ,düşmanın üç alayla çıkarma yaptığı V koyudur.Burada Yahya Çavuş ve arkadaşlarının insan üstü gayretle verdiği mücadelenin bir sembolüdür.Yahya Çavuş 63 kişilik takımı ,düşmanı ,bir gün boyunca şehit olma pahasına durdurmuştur.
Bir kahraman takım ve Yahya Çavuştular ,
Tam üç alayla burada gönülden vuruştular,
Düşman tümen sanırdı bu şaheser erleri,
Allah’ı arzu ettiler akşama kavuştular.......(Nail MEMİK)
6- HELLES ANITI
Çanakkale Savaşları sırasında hayatlarını kaybeden İngiliz, Avustralya ve Hindistan kuvvetlerinden oluşan toplam 20.761 kişi anısına dikilmiştir.
7- MEHMETÇİĞE SAYGI ANITI
Çanakkale Savaşları esnasında Türk askerinin cesareti,kahramanlığı,vatanseverliği ve insan sevgisinin,savaştığı düşmanlar tarafından dahi takdirle ve saygıyla dile getirildiği gözler önüne seren anıttır.
8- LONE PİNE
4228 Avustralya ve 708 Yeni Zelanda harp ölüsünün anısına Kanlı sırt mevkiinde yaptırılmıştır.Anıt ve mezarlığın bulunduğu yer Avustralyalıların hedefleri arasındaydı.25 Nisan 1915 de Anzac Koyuna çıkartma yaptıkları ilk gün ele geçirildi.Ancak siper savaşları sonucunda bölge tekrar Türk askerlerinin eline geçti.
9- 57.PİYADE ALAYI ŞEHİTLİĞİ
Çanakkale Savaşları sırasında kahramanlıklarıyla destanlaşan ve tümüne yakını şehit olan ve Mustafa Kemal ‘in ‘’ Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum,biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında mutlaka yerimizi başka birlik ve komutanlar alacaktır’’ emrini yerine getiren 57.Piyade Alayı Şehitleri anısına T.C Kültür ve Turizm Bakanlığınca 1994 yılında yaptırılmıştır.
10- ARIBURNU YARLARI
19 Mayıs 1915 Günü dört tümen kuvvetle yapılan Arıburun taarruzları neticesi
binlerce şehit verdiğimiz bu yarlar bize sessiz fakat görkemli duruşu ile günleri yansıtmaktadır. Yine Arıburun yarlarının devamındaki Cesaret tepe bu destanın ismini taşımakta ve bu tepedeki Mehmet Çavuş ,bu kahramanlığın sembolü olarak Cesaret tepe nöbetine devam etmektedir.
11- CONKBAYIRI MEHMETÇİK ANITI
Conkbayırı ‘nda Şehit düşenler için Tanrı ya dua eden insanın 5 parmağını sembolize eden 5 büyük panel halindedir.Ayrıca tepenin üzerinde Mustafa Kemal ‘in saatinin parçalandığı yerde büyük kurtarıcının bir de anıtı vardır.
12-CONKBAYIRI YENİ ZELANDA ANITI
Conkbayırı ,Çanakkale savaşlarında en önemli hedeflerden birisidir .6 – 10 Ağustos tarihleri arasında yapılan Sarı bayır savaşlarında Yeni Zelandalılar Conkbayırının en uç noktasını ele geçirmeye çalıştılar ancak Mustafa Kemal ‘in başında bulunduğu güçlü savunma karşısında başarısızlığa uğradılar.Bu anıt ,Conkbayırın da hayatlarını kaybeden Yeni Zelandalı askerin anısına yaptırılmıştır.